Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Rudzińcu

Ogólne kryteria oceniania dla klasy V

niedostateczny

• poziom umiejętności i wiadomości objętych wymaganiami edukacyjnymi klasy piątej uniemożliwia osiąganie celów polonistycznych
• uczeń nie potrafi wykonać zadań o niewielkim poziomie trudności

 dopuszczający

• poziom umiejętności i wiadomości objętych wymaganiami edukacyjnymi klasy piątej umożliwia osiąganie celów polonistycznych
• uczeń potrafi wykonać zadania teoretyczne i praktyczne o niewielkim poziomie trudności

 dostateczny

• poziom zdobytych umiejętności i wiadomości objętych wymaganiami edukacyjnymi klasy piątej pozwala na rozwijanie kompetencji ujętych w programie i wynikających
  z podstawy programowej
• uczeń wykonuje zadania teoretyczne i praktyczne typowe o średnim poziomie trudności ujętych w programie i wynikających z podstawy programowej

dobry

• uczeń poprawnie stosuje wiadomości i umiejętności ujęte w programie nauczania i wynikające z podstawy programowej, rozwiązuje samodzielnie typowe zadania teoretyczne i praktyczne

bardzo dobry

• uczeń sprawnie się posługuje zdobytymi wiadomościami, rozwiązuje samodzielnie problemy teoretyczne i praktyczne ujęte w programie nauczania i wynikające z podstawy programowej, potrafi zastosować poznaną wiedzę do rozwiązywania zadań i problemów w nowych sytuacjach

celujący

• uczeń biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami i umiejętnościami w rozwiązywaniu problemów teoretycznych i praktycznych objętych programem nauczania i wynikających z podstawy programowej, proponuje rozwiązania nietypowe; jest twórczy, rozwija własne uzdolnienia

Szczegółowe kryteria oceniania dla klasy V

Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań kryterialnych na ocenę dopuszczającą.

Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:

 I. Kształcenie literackie i kulturowe

 SŁUCHANIE

• skupia uwagę na krótkich wypowiedziach innych osób
• reaguje na wypowiedzi innych werbalnie i niewerbalnie (mimiką, gestem, postawą)
• rozumie polecenia nauczyciela, wypowiedzi innych uczniów
• wskazuje najważniejsze informacje w wysłuchanym tekście, zwłaszcza w jego warstwie dosłownej oraz rozpoznaje proste intencje nadawcy
• rozumie i powtarza ogólny sens wysłuchanych utworów

CZYTANIE

• identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi w prostych tekstach literackich oraz typowych sytuacjach znanych uczniowi z doświadczenia i obserwacji
• rozpoznaje proste intencje nadawcy, np. pytanie, prośbę, odmowę, przeprosiny
• wskazuje najważniejsze informacje w odpowiednich akapitach przeczytanego tekstu, zwłaszcza w dosłownej warstwie tekstu i wyrażone wprost
• rozumie dosłowne znaczenie wyrazów w wypowiedzi
• rozumie ogólny sens czytanych utworów
• stara się czytać teksty płynnie i poprawnie pod względem artykulacyjnym
• samodzielnie bądź z niewielką pomocą wskazuje części składowe wypowiedzi: tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie

DOCIERANIE DO INFORMACJI – SAMOKSZTAŁCENIE

• sprawdza pisownię wyrazu w słowniku ortograficznym, potrafi  korzystać ze słownika języka polskiego, słownika wyrazów obcych
• potrafi odszukać wyrazy w słowniku wyrazów bliskoznacznych, umie z pomocą nauczyciela sprawdzić użycie związków w słowniku poprawnej polszczyzny
• potrafi znaleźć prostą informację w internecie, stara się wyszukiwać wiarygodne informacje

ANALIZOWANIE I INTERPRETOWANIE TEKSTÓW KULTURY

• mówi o swoich reakcjach czytelniczych
• dostrzega zabiegi stylistyczne w utworach literackich, w tym funkcję obrazowania poetyckiego w liryce,  wskazuje epitet, porównanie, przenośnię, rymy
• wie, co tworzy rytm, wskazuje wers, strofę, refren
• odróżnia fikcję od rzeczywistości
• odróżnia elementy fantastyczne od realistycznych
• określa wybrane elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas, miejsce, bohaterowie, zdarzenia
• rozumie rolę osoby mówiącej w tekście (narrator)
• zna cechy baśni i legendy
• wyodrębnia komiks, film i spektakl spośród innych przekazów i tekstów kultury

II. Tworzenie wypowiedzi

MÓWIENIE

• nawiązuje i podtrzymuje kontakt werbalny z innymi uczniami i nauczycielem
• formułuje pytania i udziela prostych odpowiedzi pod względem konstrukcyjnym
• wypowiada komunikaty zawierające proste informacje oraz wyraża swoje intencje
• odróżnia sytuację oficjalną od nieoficjalnej i potrafi odpowiednio do sytuacji komunikacyjnej skierować prośbę, pytanie, odmowę, wyjaśnienie,
• stosuje zwroty grzecznościowe podczas rozmowy z osobą dorosłą i rówieśnikiem
• mówi na temat, opowiada o obserwowanych zdarzeniach, akcji książki lub filmu
• w kilku zdaniach opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, zwierzę, obraz, ilustrację, plakat
• stosuje wyrazy o znaczeniu dosłownym
• wygłasza tekst utworu z pamięci

PISANIE

• zna i stosuje zasady pisowni wielką literą oraz pisowni ó – u, rz – ż, ch – h
• dzieli wyrazy na sylaby, przenosi wyraz do następnego wersu
• uzupełnia prosty schemat, tabelę
• zna  zasady układu graficznego listu prywatnego, dialogu, ramowego planu wypowiedzi
• zapisuje list, dialog, układa plan ramowy wypowiedzi,
• zapisuje kilkuzdaniowe opowiadanie odtwórcze
• za pomocą kilku prostych zdań tworzy opis przedmiotu, miejsca, krajobrazu, postaci, zwierzęcia, obrazu, ilustracji, plakatu
• dba się o estetykę zapisu wypowiedzi

III. Kształcenie językowe

Stosuje wiedzę językową w zakresie:

• słownictwa- dobiera wyrazy bliskoznaczne oraz wyrazy pokrewne w rodzinę wyrazów
• składni  - konstruuje poprawne zdania pojedyncze, stosuje wielkie litery na początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na końcu, rozróżnia zdania pojedyncze, złożone i równoważnik zdania, wskazuje orzeczenie w zdaniu, zna wypowiedzenia oznajmujące, rozkazujące i pytające
• fleksji - wskazuje czasowniki, rzeczowniki, przymiotniki i przysłówki w zdaniu, przy pomocy nauczyciela określa formę odmiennych części mowy, odróżnia części mowy odmienne od nieodmiennych
• fonetyki  - zna alfabet, dzieli wyrazy na litery, głoski i sylaby

Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dopuszczającą oraz:

I. Kształcenie literackie i kulturowe

 

SŁUCHANIE

• słucha innych i uczestniczy w rozmowie, zadaje pytania, odpowiada
• wybiera najważniejsze informacje z wysłuchanego tekstu, tworzy prostą notatkę w formie kilkuzdaniowej wypowiedzi, tabeli
• powtarza swoimi słowami ogólny sens usłyszanej wypowiedzi, opowiada fabułę usłyszanej historii
• rozpoznaje nastrój słuchanych komunikatów

CZYTANIE

• identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi
• określa temat i główną myśl tekstu oraz oddziela informacje ważne od drugorzędnych
• wybiera potrzebne informacje z instrukcji, tabeli, notatki, schematu
• wskazuje przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi
• rozpoznaje cechy życzeń, ogłoszenia, instrukcji, przepisu
• wskazuje części składowe wypowiedzi: tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie, posługuje się akapitami
• poprawnie artykułuje i akcentuje wyrazy, stosuje intonację zdaniową podczas głośnego czytania utworów
• czyta teskty płynnie i poprawnie pod względem atykulacyjnym

DOCIERANIE DO INFORMACJI – SAMOKSZTAŁCENIE

• wybiera odpowiednie informacje ze słownika ortograficznego, encyklopedii, czasopisma, stron internetowych
•  stara się rozwijać umiejętność krytycznej oceny pozyskanych informacji
•  zna i stosuje zasady korzystania z zasobów bibliotecznych

ANALIZOWANIE I INTERPRETOWANIE TEKSTÓW KULTURY

• nazywa swoje reakcje czytelnicze
• nazywa zabiegi stylistyczne w utworach literackich (epitet, porównanie, przenośnia, rym), rozumie funkcję obrazowania poetyckiego w liryce
• dostrzega cechy wyróżniające teksty artystyczne (poetyckie i prozatorskie) oraz użytkowe

• odróżnia autora od osoby mówiącej w utworze
• wskazuje cechy baśni i legendy w utworze
• rozpoznaje elementy rytmu: wers, zwrotka, rym, refren
• zna pojęcia: gra aktorska, dekoracja, kostiumy, rekwizyty, inscenizacja, scena, widownia, próba
• przypisuje cechy bohaterom oraz ocenia ich postawy w odniesieniu do takich wartości, jak np. miłość – nienawiść, przyjaźń – wrogość
• odczytuje sens utworów na poziomie semantycznym (dosłownym)
• odczytuje morał baśni
•  dostrzega cechy wyróżniające teksty artystyczne (poetyckie i prozatorskie) oraz użytkowe; rozpoznaje tekst publicystyczny, informacyjny, reklamowy
• określa i nazywa elementy świata przedstawionego w poznanym na lekcji utworze epickim, takie jak: czas i miejsce wydarzeń, wątek (główny i poboczny), akcja, fabuła, wydarzenia, bohater (pozytywny – negatywny, główny, drugoplanowy)
•  rozumie rolę osoby mówiącej w tekście i go poznaje (narrator), 
• wskazuje w poznanym na lekcji utworze cechy mitu, bajki, hymnu, przypowieści i noweli, legendy, dziennika, pamiętnika, powieści; wymienia gatunki powieści (obyczajowa, fantasy, fantastycznonaukowa, historyczna, przygodowa) i podaje jej cechy, potrafi określić rodzaj powieści omawianej na lekcji i podać jej cechy

II. Tworzenie wypowiedzi

MÓWIENIE

• świadomie uczestniczy w sytuacji komunikacyjnej
• dostosowuje wypowiedź do adresata i sytuacji, świadomie dobiera różne typy wypowiedzeń prostych i rozwiniętych, wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące
• formułuje pytania otwarte oraz udziela odpowiedzi w formie zdań złożonych
• wypowiada się w kilku logicznie ze sobą połączonych zdaniach na tematy związane
  z codziennością, otaczającą rzeczywistością, lekturą
• stosuje zwroty grzecznościowe i odpowiednie konstrukcje składniowe (np. tryb przypuszczający) podczas rozmowy z osobą dorosłą i rówieśnikiem
• wskazuje wyrazy o znaczeniu dosłownym i metaforycznym
• składa życzenia, tworzy wypowiedź o cechach instrukcji, np. zasady gry

• wypowiada się w sposób uporządkowany: opowiada zdarzenia w porządku chronologicznym, streszcza utwory fabularne
• opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, zwierzę, obraz, ilustrację, plakat, stosując słownictwo określające umiejscowienie w przestrzeni
• dobiera wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne
• recytuje utwór poetycki, oddając jego ogólny nastrój i sens
• stosuje zasady poprawnej wymowy i akcentowania wyrazów rodzimych
• posługuje się pozawerbalnymi środkami wypowiedzi (mimiką, gestem)

PISANIE

• stosuje wielką literę na początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na jego końcu, stosuje podstawowe reguły interpunkcyjne dotyczące użycia przecinka (np. przy wymienianiu, przed niektórymi spójnikami, przecinek w zdaniu złożonym), dwukropka, myślnika (również w zapisie dialogu), nawiasu; próbuje stosować w zdaniu średnik, bezbłędnie dzieli wyrazy na sylaby, przenosi wyraz do następnego wersu, stosuje cudzysłów
• odróżnia nazwy własne od pospolitych i potrafi zastosować odpowiednie zasady dotyczące pisowni wielką literą

• konstruuje i zapisuje kilkuzdaniowe wypowiedzi poprawne pod względem logiczno-składniowym
• używa wypowiedzeń pojedynczych i złożonych
• w zależności do adresata i sytuacji świadomie dobiera wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące
• zapisuje pytania otwarte oraz udziela odpowiedzi w formie zdań złożonych
• samodzielnie zapisuje dialog
• dzieli wypowiedzi na części kompozycyjne
• tworzy ramowy plan wypowiedzi
• układa opowiadanie odtwórcze
• redaguje notatkę w formie prostego schematu, tabeli, planu
• zapisuje prostą instrukcję, np. przepis kulinarny, zasady gry
• tworzy opis przedmiotu, miejsca, krajobrazu, postaci, zwierzęcia, obrazu,
• ilustracji, plakatu, stosując słownictwo określające umiejscowienie w przestrzeni
• w liście prywatnym, dialogu, zaproszeniu stosuje odpowiedni układ graficzny

III. Kształcenie językowe

• Stosuje wiedzę językową w zakresie:

-     słownictwa (wykorzystuje wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne w tworzonym tekście, tworzy rodzinę wyrazów)

-      składni (konstruuje zdania pojedyncze proste i rozwinięte oraz wypowiedzenia złożone i równoważniki zdań, używa różnych typów wypowiedzeń: oznajmujących, rozkazujących, pytających, wykrzyknikowych)

-     fleksji (określa formę gramatyczną czasowników, rzeczowników, przymiotników; łączy wypowiedzenia składowe za pomocą spójnika w wypowiedzenie złożone; poprawnie zapisuje formy bezokoliczników oraz formy rodzaju męskoosobowego i niemęskoosobowego czasowników w czasie przyszłym i przeszłym)

*         fonetyki (wykorzystuje umiejętność dzielenia wyrazów na sylaby przy przenoszeniu wyrazów do następnej linijki)

• stosuje zasady estetycznego zapisu tekstu

Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dostateczną oraz:

I. Kształcenie literackie i kulturowe

SŁUCHANIE

• koncentruje uwagę podczas słuchania dłuższych wypowiedzi innych, a zwłaszcza odtwarzanych utworów
• odróżnia informacje ważne od mniej ważnych 
• na podstawie słuchanego tekstu tworzy samodzielną notatkę: tworzy plan, formułuje pytania
• właściwie odbiera intencje nadawcy komunikatu
• odczytuje przenośny sens wysłuchanych utworów poetyckich i prozatorskich

CZYTANIE

• identyfikuje i krótko charakteryzuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi w tekście literackim
• rozumie funkcję akapitu
• oddziela informacje ważne od drugorzędnych, fakt od opinii
• wybiera i wykorzystuje informacje z instrukcji, tabeli, notatki, schematu
• wskazuje przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi oraz samodzielnie tłumaczy przenośne znaczenie wybranych wyrazów, związków wyrazów w wypowiedzi
• wskazuje typowe elementy konstrukcyjne i stylistyczne w zaproszeniach, życzeniach, ogłoszeniach, instrukcjach, przepisach
• rozumie funkcje części składowych wypowiedzi: tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie
• głośno czyta utwory, uwzględniając zasady poprawnej artykulacji i intonacji

DOCIERANIE DO INFORMACJI – SAMOKSZTAŁCENIE

• wybiera informacje niewyrażone wprost z różnych źródeł, np. czasopism, stron internetowych

•  sprawdza pisownię wyrazu w słowniku ortograficznym, wybiera informacje z różnych źródeł, np. czasopism, stron internetowych; korzysta w razie potrzeby ze słownika języka polskiego, słownika wyrazów obcych, słownika frazeologicznego; samodzielnie korzysta ze słowników wyrazów bliskoznacznych, poprawnej polszczyzny, encyklopedii
• rozwija umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną oraz zasobami internetowymi i wykorzystuje te umiejętności do znalezienia potrzebnych mu informacji
• rozwija umiejętność krytycznej oceny pozyskanych informacji
• zna i regularnie stosuje zasady korzystania z zasobów bibliotecznych (np. w bibliotekach szkolnych oraz on-line)

ANALIZOWANIE I INTERPRETOWANIE TEKSTÓW KULTURY

• uzasadnia swoje reakcje czytelnicze
• analizuje elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas,miejsce, bohaterowie, zdarzenia

• identyfikuje baśń i legendę
• rozumie podstawową funkcję wersu, zwrotki, rymu
• rozumie funkcję akapitu jako logicznie wyodrębnionej całości w tekście
• objaśnia znaczenia porównań i przenośni w tekście
• wyodrębnia elementy dzieła filmowego, odróżnia film animowany i aktorski
• charakteryzuje i ocenia bohaterów oraz ich postawy odnoszące się do takich wartości, jak np. miłość – nienawiść, przyjaźń – wrogość
• odczytuje przesłanie utworu
•  rozpoznaje autora, adresata i bohatera wiersza, opisuje cechy podmiotu lirycznego (w tym zbiorowego)  
•  wskazuje cechy wyróżniające teksty artystyczne (poetyckie i prozatorskie) oraz użytkowe, rozpoznaje tekst publicystyczny informacyjny, reklamowy i rozumie ich funkcje
• analizuje elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas i miejsce wydarzeń, akcja, fabuła, wątek (główny i poboczny), wydarzenia, punkt kulminacyjny, bohater (pozytywny – negatywny, główny, drugoplanowy, epizodyczny, tytułowy)
• rozumie rolę osoby mówiącej w tekście (narrator), rozpoznaje narratora i określa jego cechy
• odróżnia dialog od monologu, rozumie ich funkcje w utworze
• identyfikuje mit, bajkę, hymn, przypowieść, legendę i nowelę, dziennik, pamiętnik, powieść, wskazuje ich cechy, zna gatunki powieści (obyczajowa, fantastycznonaukowa, fantasy, historyczna, przygodowa), podaje ich cechy, przyporządkowuje je do konkretnych utworów  
• przytacza morał bajki, odczytuje przesłanie przypowieści

 II. Tworzenie wypowiedzi

MÓWIENIE

• przedstawia własne zdanie w rozmowie
• świadomie dobiera intonację zdaniową
• udziela odpowiedzi w formie krótkiej wypowiedzi
• uczestniczy w rozmowie związanej z lekturą, filmem czy codziennymi sytuacjami
• łączy za pomocą odpowiednich spójników współrzędne związki wyrazowe w zdaniu
• wypowiada się w roli świadka i uczestnika zdarzeń
• stosuje poprawne formy gramatyczne rzeczownika, przymiotnika, czasownika
• gromadzi wyrazy określające i nazywające cechy charakteru na podstawie zachowań i postaw

• wypowiada się logicznie i w sposób uporządkowany: opowiada zdarzenia w porządku chronologicznym, streszcza utwory fabularne, świadomie wykorzystuje wyrazy określające następstwo czasowe, zwłaszcza przysłówki

•  w sposób uporządkowany opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, zwierzę, obraz, ilustrację, plakat, stosując słownictwo służące do formułowania ocen, opinii, emocji i uczuć
• objaśnia znaczenia dosłowne i metaforyczne wyrazów
• wygłasza tekst poetycki z pamięci, posługując się pauzą, barwą głosu
• stosuje się do zasad właściwego akcentowania wyrazów i intonowania wypowiedzeń
•  objaśnia znaczenia dosłowne i metaforyczne wyrazów
•  dobiera i stosuje w swoich wypowiedziach wyrazy bliskoznaczne (synonimy)
  i przeciwstawne (antonimy) oraz poprawne związki wyrazowe

PISANIE

• stosuje wielką literę na początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na jego końcu, stosuje w swoich pracach podstawowe reguły interpunkcyjne dotyczące przecinka (np. przy wymienianiu oraz przed zaimkami, przecinek w zdaniu złożonym), dwukropka, myślnika, średnika, nawiasu, bezbłędnie dzieli wyrazy na sylaby, przenosi wyraz do następnego wersu, stosuje cudzysłów
• stosuje poznane zasady ortografii dotyczące pisowni ó – u, rz – ż, ch – h i interpunkcji oraz potrafi je zastosować w sytuacjach nietypowych (np. wykorzystać wiedzę o wyrazach pochodnych i rodzinie wyrazów)
• w kilkuzdaniowych wypowiedziach związanych z lekturą, filmem czy codziennymi sytuacjami łączy za pomocą odpowiednich spójników współrzędne związki wyrazowe

            i stosuje się do zasad interpunkcji

• w wypowiedziach stosuje poprawne formy gramatyczne rzeczownika, przymiotnika, czasownika
• w tekstach świadomie stosuje wyrazy bliskoznaczne
• w wypowiedziach gromadzi wyrazy określające i nazywające cechy charakteru na podstawie zachowań i postaw
• układa życzenia, zapisuje przepis, instrukcję, ogłoszenie
• stosuje akapit jako znak logicznego wyodrębnienia fragmentów wypowiedzi
• pisze logiczne i uporządkowane pod względem chronologicznym opowiadanie, streszcza utwory fabularne, świadomie wykorzystuje wyrazy określające następstwo czasowe, zwłaszcza przysłówki; opowiada z perspektywy świadka i uczestnika zdarzeń
• zapisuje dialog w opowiadaniu
• w sposób uporządkowany opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, zwierzę,
• obraz, ilustrację, plakat, stosując słownictwo służące do formułowania ocen i opinii, emocji i uczuć
• dostrzega błędy ortograficzne i interpunkcyjne w tworzonej wypowiedzi i je poprawia

 III. Kształcenie językowe

• Umiejętnie stosuje wiedzę językową w zakresie:

*         słownictwa - wzbogaca tworzony tekst wyrazami bliskoznacznymi i przeciwstawnymi)

*         składni - stosuje różnorodne typy zdań: pojedyncze i złożone oraz równoważniki; celowo używa różnych typów wypowiedzeń: pytających, oznajmujących, wykrzyknikowych, rozkazujących w zależności od sytuacji komunikacyjnej; stosuje się do zasad poprawnej interpunkcji)

*         fleksji -rozpoznaje i najczęściej poprawnie odmienia rzeczowniki (własne, pospolite, konkretne, abstrakcyjne); rozpoznaje i poprawnie odmienia czasowniki (osoba, liczba, czas, tryb); rozumie konstrukcje strony czynnej, biernej, zwrotnej; rozpoznaje czasowniki nieprzechodnie; przekształca czasowniki w różnych formach  (strona, aspekt, tryb); rozpoznaje formy nieosobowe czasownika (bezokolicznik, formy zakończone na -no, -to); odmienia czasowniki typu wziąć; rozpoznaje, odmienia i stopniuje przymiotniki, wskazując sposób stopniowania (regularny, nieregularny, opisowy); rozpoznaje i odmienia liczebniki; określa rodzaje liczebników, zaimków (określa ich formę, przeważnie poprawnie wskazuje zaimki w tekście, nazywa ich rodzaje, wyjaśnia ich funkcję i stosuje je
w celu uniknięcia powtórzeń, poprawnie używa krótszych i dłuższych form zaimków); wskazuje przyimek (i wyrażenie przyimkowe), partykułę, wykrzyknik, spójnik, rozumie ich funkcję i podaje ich przykłady, poprawnie zapisuje większość przyimków złożonych; używa odmiennych części mowy w poprawnych formach; oddziela temat od końcówki, wskazuje
i wyjaśnia oboczności; wskazuje temat główny i tematy oboczne

*         fonetyki - stosuje wiadomości z zakresu podziału wyrazów na litery, głoski i sylaby

w poprawnym ich zapisie oraz poprawnie je dzieli

Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dobrą oraz:

I. Kształcenie literackie i kulturowe

 SŁUCHANIE

• przekazuje treść wysłuchanych wypowiedzi
• odczytuje przenośny sens wysłuchanych utworów prozatorskich i poetyckich
• wyraża spójne zdanie na temat wysłuchanego komunikatu
• wybiera różnorodne informacje z wysłuchanego tekstu, tworzy notatkę w formie dostosowanej do potrzeb (np. plan, tabela, schemat, kilkuzdaniowa wypowiedź),
• rozpoznaje nastrój i nazywa intencje nadawcy komunikatu

 CZYTANIE

• wyszukuje  informacje wyrażone pośrednio i wykorzystuje je w wypowiedzi

• oddziela informacje ważne od drugorzędnych i wykorzystuje je w odczytywaniu

            znaczeń dosłownych i przenośnych

• odczytuje i wykorzystuje treści zawarte w artykule, instrukcji, przepisie, tabeli, schemacie i notatce
• wskazuje i odczytuje przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi
• wskazuje typowe elementy konstrukcyjne i stylistyczne w życzeniach, ogłoszeniach, instrukcjach, przepisach
• ma świadomość konstrukcji wypowiedzi i rozumie funkcje takich części składowych wypowiedzi, jak tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie
• głośno czyta utwory, wykorzystując umiejętność poprawnej artykulacji i intonacji, aby oddać sens odczytywanego tekstu

DOCIERANIE DO INFORMACJI – SAMOKSZTAŁCENIE

• wybiera informacje wyrażone pośrednio w różnych źródłach, np. czasopismach, stronach internetowych; konfrontuje je z innymi źródłami
• świadomie korzysta ze słowników: ortograficznego, języka polskiego, wyrazów obcych, wyrazów bliskoznacznych, poprawnej polszczyzny, frazeologicznego, bohaterów literackich i innych słowników i encyklopedii dla wzbogacenia warstwy językowej tekstu oraz jego treści
• rozwija umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną oraz zasobami internetowymi i wykorzystuje te umiejętności do rozwijania własnych zainteresowań
• systematycznie rozwija umiejętność krytycznej oceny pozyskanych informacji

ANALIZOWANIE I INTERPRETOWANIE TEKSTÓW KULTURY

 

• wykorzystuje wiedzę na temat wersu, zwrotki, rymu do interpretacji utworu
• objaśnia funkcję epitetów, porównań i przenośni w tekście
• wyróżnia wśród przekazów audiowizualnych programy informacyjne, rozrywkowe, reklamy
• charakteryzuje i ocenia bohaterów oraz ich postawy odnoszące się do takich wartości, jak np. miłość – nienawiść, przyjaźń – wrogość; konfrontuje sytuację bohaterów z własnymi doświadczeniami
• samodzielnie oraz poprawnie opowiada o swoich reakcjach i refleksjach czytelniczych, nazywa je, uzasadnia, ocenia i opisuje utwór, konfrontuje swoje reakcje czytelnicze z reakcjami innych odbiorców, samodzielnie mówi o tematyce czytanego utworu
• odnajduje w utworze poetyckim epitet, porównanie, przenośnię, uosobienie, ożywienie, wyrazy dźwiękonaśladowcze, apostrofę, powtórzenia, zdrobnienia, zgrubienia, obrazy poetyckie, anaforę, pytanie retoryczne, objaśnia ich funkcję i znaczenie przenośne
• rozpoznaje autora, adresata i bohatera wiersza,  nie utożsamiając ich ze sobą
• wykorzystuje wiedzę na temat podmiotu lirycznego (w tym zbiorowego), adresata
  i bohatera wiersza do interpretacji utworu
• wnikliwie omawia obrazy poetyckie w wierszu
• szczegółowo omawia cechy wyróżniające teksty artystyczne (poetyckie i prozatorskie) oraz użytkowe, publicystyczne informacyjne, reklamowe

II. Tworzenie wypowiedzi

MÓWIENIE 

• uzasadnia własne zdanie w rozmowie, podaje odpowiednie przykłady, stosuje się do reguł grzecznościowych
• rozpoczyna i podtrzymuje rozmowę na temat lektury czy dzieła filmowego
• udziela wyczerpujących wypowiedzi poprawnych pod względem konstrukcyjnym

            i stylistycznym

• w rozmowie związanej z lekturą, filmem czy codziennymi sytuacjami stosuje frazeologizmy związane z omawianą tematyką
• poprawnie stosuje formy czasu teraźniejszego oraz formy rodzaju męskoosobowego

            i niemęskoosobowego w czasie przeszłym i przyszłym

• w opisie dzieła kultury stosuje słownictwo wyrażające stosunek odbiorcy wobec dzieła
• interpretuje przenośne treści utworów poetyckich przewidzianych w programie nauczania
• zaznacza akcenty logiczne, stosuje pauzy, dostosowuje tempo recytacji do treści utworu
• wzbogaca komunikat pozawerbalnymi środkami wypowiedzi
• dokonuje samokrytyki wypowiedzi i doskonali ją pod względem konstrukcji i języka

PISANIE

• stosuje wielką literę na początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na jego końcu, systematycznie stosuje poznane reguły interpunkcyjne, bezbłędnie stosuje w swoich pracach dwukropek, myślnik (również w zapisie dialogu), wielokropek, średnik, nawias, dzieli wyrazy na sylaby, przenosi wyraz do następnego wersu, stosuje cudzysłów w tytułach, cytatach

• komponuje poprawne pod względem ortograficznym, interpunkcyjnym, fleksyjnym, składniowym wypowiedzi o przejrzystej, logicznej kompozycji z uwzględnieniem akapitów
• uzasadnia własne zdanie, podaje odpowiednie przykłady, np. z lektury
• udziela wyczerpujących wypowiedzi poprawnych pod względem konstrukcyjnym
  i stylistycznym
• w wypowiedziach związanych z lekturą, filmem czy codziennymi sytuacjami stosuje frazeologizmy związane z omawianą tematyką
• komponuje i przekształca plan wypowiedzi
• pisze opowiadanie twórcze, list z perspektywy bohatera, baśń 
• w opisie dzieła kultury stosuje słownictwo wyrażające stosunek odbiorcy wobec dzieła, dokonuje samodzielnej autokorekty napisanego tekstu
•  odróżnia nazwy własne od pospolitych i bezbłędnie stosuje zasady dotyczące pisowni wielką literą
• bezbłędnie stosuje znaki interpunkcyjne  
•  zna zasady zapisu przymiotników złożonych, stosuje się do nich
• pisze bezbłędnie pod względem kompozycyjnym i treściowym list oficjalny i nieoficjalny, ramowy i szczegółowy plan wypowiedzi, ogłoszenie, zaproszenie, instrukcję, przepis kulinarny, streszczenie, wywiad, kartkę z dziennika i pamiętnika, notatkę (w różnych formach) i streszczenie, pomysłowe życzenia, dedykację, podziękowanie, sprawozdanie 
  (z filmu, spektaklu, wydarzenia), relację, scenariusz filmowy; dba o ciekawą formę swojego tekstu i/lub rzetelność zawartych w nim informacji
• układa rozbudowane fabularnie, pomysłowe, wyczerpujące, poprawnie skomponowane opowiadanie odtwórcze/twórcze, list i dziennik z perspektywy bohatera, precyzyjnie streszcza przeczytane utwory literackie, zachowując porządek chronologiczny i uwzględniając hierarchię wydarzeń; redaguje opis przeżyć
•  pisze poprawny, przemyślany, logicznie zbudowany tekst argumentacyjny
• sporządza samodzielną, wnikliwą charakterystykę postaci rzeczywistej i bohatera literackiego
• w wypowiedziach pisemnych konsekwentnie stosuje akapity jako znak logicznego wyodrębnienia fragmentów wypowiedzi (m.in. wstęp, rozwinięcie, zakończenie)
• zachowuje estetykę zapisu wypowiedzi, dba, aby zapis jego wypowiedzi ułatwiał jej czytanie odbiorcy

 

III. Kształcenie językowe

• Sprawnie stosuje wiedzę językową w zakresie:
• słownictwa – dba o poprawność słownikową tworzonych wypowiedzi, samodzielnie
  i swobodnie dobiera zdrobnienia, zgrubienia, synonimy, antonimy, wyrazy wieloznaczne, frazeologizmy, słownictwo wartościujące i opisujące, wzbogacając tekst w zależności od formy wypowiedzi i sytuacji komunikacyjnej
• składni – samodzielnie rozpoznaje różne typy zdań pojedynczych (pytające, oznajmujące, rozkazujące, neutralne, wykrzyknikowe, nierozwinięte, rozwinięte), zdania złożone współrzędnie i podrzędnie, równoważniki zdań; wskazuje podmiot (gramatyczny – wyrażony różnymi częściami mowy: rzeczownikiem, przymiotnikiem, zaimkiem, liczebnikiem, bezokolicznikiem, a także domyślny, logiczny w dopełniaczu), orzeczenie, (czasownikowe i imienne); rozpoznaje zdania bezpodmiotowe, swobodnie rozpoznaje
  w zdaniach pozostałe części zdania: przydawkę, dopełnienie (bliższe i dalsze), okolicznik (czasu, miejsca, sposobu, stopnia, celu, przyczyny, przyzwolenia); tworzy ciekawe pod względem składniowym wypowiedzi; stosuje się do zasad poprawności logiczno-składniowej; wzbogaca zdania, dodając przydawki, dopełnienia i okoliczniki; swobodnie odszukuje w zdaniu związki wyrazowe (główny i poboczne), odszukuje w związkach wyrazowych wyraz nadrzędny (określający), podrzędny (określany), znajduje wyrazy pozostające poza związkami zdania, wyrazy równorzędne (szereg); odszukuje w zdaniach związek główny i związki poboczne, grupę podmiotu i grupę orzeczenia; dba o poprawne łączenie wyrazów w związki i interpunkcję wypowiedzeń złożonych;
• fleksji – rozpoznaje i swobodnie stosuje w wypowiedziach w poprawnych formach odmienne i nieodmienne części mowy o typowej i nietypowej odmianie przewidziane
  w programie nauczania; poprawnie rozpoznaje i odmienia rzeczowniki (własne, pospolite, konkretne, abstrakcyjne), czasowniki (osoba, liczba, czas, tryb, strona), wskazuje czasowniki przechodnie i nieprzechodnie; bezbłędnie rozpoznaje formy osobowe i nieosobowe czasownika (bezokolicznik, formy zakończone na -no, -to), swobodnie przekształca czasowniki w różnych formach (strona, aspekt, tryb, czas); bezbłędnie rozpoznaje przysłówki odprzymiotnikowe i niepochodzące od przymiotnika i stopniuje je, nazywając rodzaj stopniowania; rozpoznaje typy liczebników, zaimków, zastępuje rzeczowniki, przymiotniki, przysłówki i liczebniki odpowiednimi zaimkami; bezbłędnie wskazuje przyimek, partykułę, wykrzyknik, spójnik, rozumie ich funkcję i swobodnie podaje ich przykłady, poprawnie zapisuje przyimki złożone, swobodnie stosuje krótsze i dłuższe formy zaimków; wykorzystuje wiedzę o obocznościach w odmianie wyrazów do pisowni poprawnej pod względem ortograficznym, bezbłędnie wskazuje i wyjaśnia oboczności, wskazuje temat główny
  i tematy oboczne oraz oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe
• fonetyki – biegle stosuje wiadomości z zakresu fonetyki i wykorzystuje je w poprawnym zapisie wyrazów, stosuje w praktyce wszystkie poznane zasady akcentowania wyrazów

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę bardzo dobrą oraz:

I. Kształcenie literackie i kulturowe

SŁUCHANIE

• odczytuje i wyjaśnia przenośny sens wysłuchanych utworów poetyckich i prozatorskich

CZYTANIE

• czyta ze zrozumieniem na poziomie semantycznym i krytycznym, również teksty spoza listy lektur
• wykorzystuje treści zawarte w artykułach, instrukcjach, przepisach, tabelach, schematach i notatkach w tworzeniu własnych wypowiedzi
• odczytuje głośno utwory poetyckie i prozatorskie i je interpretuje

DOCIERANIE DO INFORMACJI- SAMOKSZTAŁCENIE

• wybiera i wykorzystuje informacje z różnych źródeł (np. czasopism, stron internetowych) we własnych wypowiedziach o charakterze informacyjnym lub oceniającym
• szuka inspiracji do wzbogacania swoich tekstów w różnych słownikach
• dba o poprawność ortograficzną, językową, merytoryczną, kompozycyjną swoich wypowiedzi, świadomie korzystając z potrzebnych w danej sytuacji słowników i innych materiałówdba
   

ANALIZOWANIE I INTERPRETOWANIE TEKSTÓW KULTURY

• porównuje funkcję analizowanych elementów świata przedstawionego w różnych utworach epickich
• wskazuje elementy baśni i legendy w innych tekstach kultury
• dostrzega różnice między celem programów informacyjnych, rozrywkowych, reklam
• odnosi się do postaw bohaterów fikcyjnych i opisuje otaczającą ich rzeczywistość

 

II. Tworzenie wypowiedzi 

MÓWIENIE

• przedstawia własne stanowisko w związku ze sposobem rozwiązania problemu, wykonania zadania
• podejmuje rozmowę na temat przeczytanej lektury/dzieła także spoza kanonu lektur przewidzianych programem nauczania w klasie czwartej; omawia je w odniesieniu do innych dzieł także spoza kanonu lektur
• interpretuje metaforyczne i symboliczne treści utworów literackich i plastycznych

 PISANIE

• tworzy samodzielne wypowiedzi cechujące się ciekawym ujęciem tematu, poprawną konstrukcją oraz właściwym doborem środków językowych
• wykazuje się szczególną dbałością o poprawność ortograficzną, interpunkcyjną,
• fleksyjną i składniową oraz estetykę zapisu wypowiedzi

 III. Kształcenie językowe

• świadomie stosuje wiedzę językową w zakresie treści materiałowych przewidzianych programem nauczania słownictwa, składni, fleksji i fonetyki